
Tôi là một nhiếp ảnh gia sống bằng ánh sáng và bóng tối. Mỗi dự án là một cuộc săn tìm, nơi ánh sáng và những khoảng tối kể chuyện của người mẫu cũng như của riêng tôi. Đôi khi, các dự án mới đòi thiết bị đắt đỏ hoặc chi phí di chuyển cao hơn những gì ví tiền cho phép. Và để tiếp tục, tôi từng tự hỏi liệu có chỗ nào để vay mà không làm mất đi cái hồn của hình ảnh. Tôi đã tìm kiếm câu trả lời ấy, và câu hỏi nên vay tiền ở đâu cứ đeo bám như một nhịp thở. Trong một buổi tối ở căn hộ nhỏ, nhìn ra đường phố ồn ào dưới ánh đèn, tôi chợt nhận ra rằng vay tiền chỉ là một công cụ, không phải mục đích. Mọi thứ phải có kế hoạch, và quan trọng nhất là hiểu rõ bản thân và giới hạn của dự án. Có những lần tôi nghĩ mình có thể đẩy nhanh cơn mưa ánh sáng bằng một khoản vay ngắn hạn, nhưng rồi tôi lại dừng lại, thở dài, và tự hỏi: liệu mình có đang chạy theo sự hấp dẫn của công cụ hay đang nắm chắc câu chuyện mà mình đang kể trên khung hình không?
Trong mỗi buổi chụp ngoài trời, tôi nhận ra rằng bóng tối luôn tìm cách chiếm vị trí. Đó giống như một khoản nợ – âm thầm, nhưng có thể đè lên vai bạn khi thời tiết xấu hoặc dự án bị hoãn. Tôi từng bỏ lỡ một ngày quay vì một sự cố kỹ thuật và phải thuê một ống kính đặc biệt gấp rút. Chi phí ấy không chỉ là số tiền rời ví; nó còn là áp lực về thời gian. Khi tôi cân nhắc vay tiền, tôi thấy điều quan trọng là phải hiểu rõ lãi suất, phí và cách trả nợ có thể ảnh hưởng tới các dự án tiếp theo. Lực hấp dẫn của thiết bị mới đôi khi khiến ta quên đi khả năng quản lý quỹ quanh dự án hiện có. Tôi đã học rằng sự cân bằng giữa ánh sáng và chi phí là một nghệ thuật, đòi hỏi sự kiên nhẫn và phóng chiếu thực tế vào từng quyết định.
Đôi khi người ta nói rằng nơi vay tiền cũng giống như nguồn sáng bổ sung cho khuôn hình. Tuy nhiên, không phải nguồn sáng nào cũng an toàn cho nhịp ảnh của bạn. Với tôi, câu chuyện bắt đầu từ sự thận trọng: muốn vay ồ ạt sao được khi có rủi ro lãi suất tăng, hay ký hợp đồng có điều khoản bí ẩn lại có thể khiến dự án của bạn biến thành dối trá dưới ánh flash? Tôi từng thử các kênh khác nhau: ngân hàng truyền thống, tổ chức tín dụng, hoặc các nền tảng cho vay nhanh. Mỗi nơi đều có ưu nhược điểm riêng. Ngân hàng có thể cho lãi suất ổn định và gói trả nợ linh hoạt, nhưng thủ tục lại chậm và rào cản giấy tờ cao. Các nền tảng fintech có thể giải ngân nhanh hơn, nhưng lãi suất và phí có thể thay đổi theo dự án, đôi khi khiến kế hoạch trở nên vỡ vụn nếu bạn bỏ quên chi phí mở rộng. Khi tôi làm nghề tự do, tôi nhận ra: sự lựa chọn không chỉ là “được vay hay không”, mà là “cách vay và thời điểm vay” phù hợp với lộ trình sáng tác của bạn. Tôi luôn tự hỏi: liệu mình có phải người hiểu rõ dự án của chính mình hơn bất kỳ ai khác không, hay đã để cảm giác cấp bách chi phối quyết định? Câu trả lời thường không đến từ một nguồn duy nhất, mà từ sự kết hợp giữa đọc kỹ hợp đồng và ước lượng khả năng thanh toán sau mỗi buổi trình diễn ánh sáng trên phố.
Khi tôi nhìn lại những bức ảnh bị bỏ lỡ vì thiết bị hỏng hoặc di chuyển quá tốn kém, tôi nhận ra câu chuyện không chỉ là công cụ, mà là cách tôi quản trị rủi ro. Tôi đã học cách đánh giá dự án từ ba góc độ: sáng – nhân sự – tiền. Sáng là khả năng tạo ra cảm xúc bằng ánh sáng và bóng tối. Nhân sự là đội ngũ và người mẫu, những người dẫn đường cho câu chuyện. Tiền là nguồn lực giúp hiện thực hóa ý tưởng, nhưng cũng có thể làm mất cân bằng nếu không kiểm soát. Tôi bắt đầu ghi chú chi tiết cho mỗi dự án: chi phí thiết bị, phí đi lại, thời gian xử lý, và một quỹ dự phòng nhỏ cho những tình huống bất ngờ. Thế là mọi thứ không còn chỉ dựa vào cảm tính mà còn có hệ thống, dù vẫn có phần ngẫu nhiên của ánh sáng. Đôi khi, tôi vẫn thấy tiếc vì một shot không đạt được, nhưng điều đó giúp tôi nhận ra rằng mỗi quyết định vay mắn hay xấu sẽ để lại dấu vết trên mỗi bức ảnh và trên cuộc sống của chính mình.
Hãy bắt đầu bằng câu hỏi thật căn bản: mình cần gì cho dự án này và khi nào? Đừng vội ký những hợp đồng dài hạn cho vài tháng làm việc, vì bạn có thể thấy mình đang trả giá cho một ý tưởng chưa rõ ràng. Khi bạn quyết định vay, hãy so sánh ít nhất ba nguồn, xem tổng chi phí và cách bạn sẽ trả nợ sau mỗi buổi chụp. Đọc kỹ mọi điều khoản, chú ý phí phạt trả trước và lãi suất đi kèm. Tìm giải pháp trả góp có thời hạn phù hợp với dòng tiền của bạn sau mỗi dự án; đừng để kỳ vọng của người cho vay áp đặt lịch trình sáng tác của bạn. Và hãy nhớ, sự an toàn của bạn và sự nhất quán trong công việc quan trọng hơn một thiết bị mới, một bánh xe sáng chói. Tôi cũng khuyến khích dự phòng: có một khoản tiết kiệm nhỏ cho những dự án thất bại hoặc gập ghềnh đường đi. Với tôi, sự chuẩn bị tinh thần và tài chính giúp tôi giữ được nhịp thở của ảnh: không quá vội vàng, không quá thận trọng đến mức bỏ lỡ cơ hội, mà chỉ đủ để kể câu chuyện một cách trung thực.
Để kết lại từ góc nhìn của một người làm nghề tự do, vay tiền chỉ là một công cụ phụ trợ, không phải độ sáng tối và cũng không phải toàn bộ câu chuyện. Mỗi lần cân nhắc, tôi cố gắng lắng nghe nhịp thở của dự án: nó nói rằng mình cần gì, khi nào, và thế nào để vẫn là mình trên mỗi khung hình. Tôi tự nhủ rằng nguồn vốn tốt nhất không phải là nguồn làm nhanh hơn ánh sáng, mà là nguồn cho phép tôi đi đúng đường sáng mà mình đã vạch ra cho dự án ấy. Và nếu có điều gì đó sai, tôi sẽ nhận lỗi và điều chỉnh, chứ không đổ lỗi cho bóng tối hoặc cho một con số trên bảng dự toán. Trong những buổi đêm đứng giữa phố, nhìn vào ống kính và trời sao, tôi hiểu rằng sự lựa chọn đúng đắn nhất vẫn luôn bắt nguồn từ sự tỉnh táo và câu chuyện tôi muốn kể, chứ không phải từ sự nôn nóng để có được bức ảnh hoàn hảo ngay hôm nay. Nếu bạn đang đứng trước ngã ba vay tiền hay không vay, hãy cho bản thân thời gian để lắng nghe. Hãy để ánh sáng và sự thật dẫn đường.